Kullanışlı Linux Temel Bilgileri

Linux dağıtımlarında kullanılan temel bazı komutların ekran çıktıları ile ilişkilendirerek gösterilmesi sağlayacağım. Burada paylaşdığım bazı komutların özellikle yeni mezun ya da kendini geliştiren kişilere ileride çalıştıkları sistemler üzerinde ezbere komut kullanmak yerine çıkan output(sonuç) anlayabileceklerdir.

Linux dağıtımlarında bulunduğunuz dizin üzerinde dosya türlerini, sahiplerini ve boyutlarını görmek için aşağıda ki komut kullanılır.

ls -lah

Hatırlatma: ls komutu listeleme yapar. -l komutu dosya sahiplerini gösterir, -a hepsini gösterir, -h okunabilirliği artırır.

d : Directory (Dizin)

l : Sysmbolic Link, Basit tanım ile bir dizin, dosya veya uygulama için kısa yollardır.

– : Regular file , Metin dosyaları, resimler vb. farklı dosyaları temsil eder.

p : Named Pipe, iki lokal işlem arasında iletişim izin verir.

Linux Dağıtımlarımda Alias Oluşturmak

Alias (takma ad) bizler tarafından tanımlanan komutlardır. İp adresimizi görmek için ipgoster isimli Alias oluşturulur. Oluşturduklarımızı görmek için -p parametresi kullanılır.

alias ipgoster='ip a'
alias -p
h

Sistem üzerinde kullanıcılar hakkında şu komut ile bilgi alınabilir;

w, sistem üzerinde login olan kullanıcıların ayrıntılı listesini verir. 20:58:01 de çalıştırıldığı 9 dakikadır açık olduğu ve process bekleme süresini görebiliyoruz.

last, sistem üzerinde oturup açıp kapatan kullanıcıları ve açılış/kapaniş bilgilerini gösterir.

Dosya izinleri ve sahip bilgisini anlamak

– Dosya tipini belirtir.

rw- Sahibinin yazma ve okuma izni olduğunu gösterir.

r– Grupların sadece okuma izni bulunduğunu gösterir.

r– Diğerlerinin sadece okuma izni bulunduğu gösterir.

asim Dosya sahibini temsil eder.

asim sahibinin grubunu temsil eder.

Bir dosyanın sahipliğini değiştirmek için chown komutu kullanılır. Bu komutu kullanabilmek için super user olmanız gerekmektedir. chown username:groupname filename şeklinde kullanımı vardır.

sudo chown as2m:as2m <dosya ismi> 

ls -lah asimmisirli.txt 

SUID(Set User ID), SGID(Set Group ID) bilgileri

İlgili tanımlara geçmeden shadow dosyasını okumaya çalışalım. Ekran çıktısında görüldüğü gibi izinden dolay dosya açılmadı. Ek bir not shadow file linux kullanıcıların parolaların hashli bir şekilde tuttuğu dosyadır. Şimdi ortaya şöyle bir sorun çıkıyor. Bu dosyayı normal bir kullanıcı olarak okuyamıyoruz ama nasıl passwd komutu normal kullanıcı ile çalıştırıyoruz ?

Bunun cevabına hemen SUID devreye giriyor. SUID bazı dosyaların kullanıcılar tarafından çalıştırılması için özel izin sağlamaktadır. Bununla beraber SGID aynı işlemi izin verilen grup kullanıcıları grup sahipin yetkisine sahip olurlar.

Passwd Dosyası Hakkında

Linux dağıtımlarında super user, normal kullanıcı ve sistem kullanıcısı bulunur. Sistem üzerinde tanımlı kullanıcı bilgileri /etc/passwd dosyasında tutulur. Dosya içeresinde kullanıcı adı, parola, user ID, grup ID ve var ise home dizini yolu yer alır.

Sırasıyla ekran çıktısını root satırına göre yorumlamak gerekirse; 0 UserId root anlamına gelir. 100-999 ise system user ifade eder.

username:Parolası var:UserID:GroupId:kullanıcı hakkında bilgiler:home dizini:bash yolu bilgilerini verir.

Parola bilgisi x işareti ile gösterilir. Bu parolasının olduğunu anlamını verir.

& Ampersand Operatörü ile işleminizi arka plana alın

Normalde & operatörünü kullanmadığımız zaman bu terminal oturumu kullanışsız hale gelecektir. Eğer Ampersand & kullanırsak işlem bittiği zaman arka plana atacak ve bu terminalde diğer işlemlerimi yapabilir hale geliriz.